De verkiezingen voor het parlement van de Baskische Autonome Gemeenschap (CAV) op 25 september j.l. tonen duidelijk een versterking van het streven naar zelfbestuur en zelfbeschikking, ook in dit deel van Baskenland.
De christendemocratische PNV blijft de grootste partij en wint tegen de voorspellingen in zelfs een zetel bij, ze gaat van 27 zetels in 2012 naar 28 zetels nu met 37,44% van de stemmen. De pro-onafhankelijkheidscoalitie EH Bildu blijft de tweede grootste formatie maar moet drie zetels inleveren, ze gaat van 21 zetels in 2012 naar 18 zetels nu met 21,61% van de stemmen. Elkarrekin-Podemos haalt 11 zetels met 14,79% van de stemmen, minder dan verwacht maar genoeg om de derde grootste partij te worden bij haar eerste deelname aan de verkiezingen voor het parlement in Gasteiz. De grote verliezer is de sociaaldemocratische PSE-EE die bijna de helft van haar zetels verliest en van 16 zetels in 2012 terugvalt op 9 zetels nu met 11,97% van de stemmen. De neofranquistische PP houdt goed stand en verliest maar één zetel t.o.v. 2012, waardoor ze er evenveel heeft als de PSE: 9 zetels met 10,04% van de stemmen. De neoliberale Ciudadanos ten slotte slaagde er niet in de zetel van de UPyD in Araba te recupereren waardoor deze anti-autonomiestroming uit het parlement verdwijnt.
Globaal genomen is er dus een versterking van de krachten die naar meer autonomie streven: de autonomisten van de PNV, de independentisten van EH Bildu en Elkarrekin-Podemos halen samen 57 van de 75 zetels. Het pro-Spaanse blok (PSE en PP) verliest 1/3 van zijn zetels en valt terug van 27 zetels in 2012 op 18 zetels nu. De PNV is echter niet bereid om een nieuw front voor soevereiniteit te openen tegen het regime in Madrid maar wil wel een heronderhandeld en ruimer autonomiestatuut afdwingen. Met een PP-regering in Madrid zit dat er niet in. Wat de PNV er wellicht zal toe brengen terug een coalitieregering te vormen met de PSE om zo druk te kunnen zetten op de PSOE mocht die er in slagen om toch nog aan de macht te komen in de Spaanse staat. Op de Alderdi Eguna (Dag van de Partij) van 2 oktober jongstleden viel de voorzitter van de Baskische regering, Iñigo Urkullo, dan ook hard uit naar het independentisme dat hij verweet te staan voor “luchtkastelen, valse verwachtingen en politiek infantilisme”. Hij pleitte voor een “realiseerbare utopie”, “een natie die we gaan blijven bouwen kijkend naar Europa, de euregio versterkend en impulsen gevend aan de federatie van naties”.
Sedert de recentste verkiezingen voor het Spaanse parlement heeft de independentistische coalitie EH Bildu terrein teruggewonnen op Podemos dat zich op zijn beurt “Baskischer” is gaan opstellen o.a. met de Baskische benaming Elkarrekin. Toch wordt tussen de twee partijen een zware strijd uitgevochten om de stemmen van de jongeren. Het vredesdividend dat EH Bildu in 2012 kreeg toen het met 30,7% van de stemmen 25 zetels won voor het parlement van de Vascongadas lijkt uitgespeeld te zijn. In Araba won Elkarrekin-Podemos vier zetels, de PSE verloor er drie en EH Bildu één. In Bizkaia won Elkarekin-Podemos eveneens vier zetels, de PSE verloor er twee en EH Bildu één. In Gipuzkoa won Elkarrekin-Podemos drie zetels, de PSE verloor er twee en EH Bildu één. Alhoewel in Araba ook de PNV een zetel wint is het zeer waarschijnlijk dat het gros van de stemmen die EH Bildu verloren heeft naar Elkarrekin-Podemos gegaan is.
Voor de verkiezingen van 25 september heeft Podemos Pilar Zabala kunnen strikken als kopvrouw en kandidaat-lehendakari. Zij is de zus van Joxe Ignacio Zabala Artano, een Baskisch militant die op 15 oktober 1983 in Baiona ontvoerd en later vermoord werd door de Grupos Anti-terroristas de Liberacion (GAL), een Spaans doodseskader van de Guardia Civil onder leiding van generaal Enrique Rodriguez Galindo dat opereerde vanuit de Guardia Civil-kazerne van Intxaurrondo. Voor de verkiezingen stelde ze geen front voor onafhankelijkheid te willen vormen met EH Bildu. Alhoewel ze het concept “politieke gevangenen” verwerpt beklaagde ze er zich over dat ze niet erkend wordt als slachtoffer van de Spaanse terreur en is ze tegen de verspreiding van ETA-gevangenen over gevangenissen doorheen de hele Spaanse staat. Naar analogie met de formaties waarin Podemos opkomt in Catalonië en Galicië is Elkarrekin-Podemos tegen onafhankelijkheid maar wil het wel dat de Baskische bevolking zich hierover kan uitspreken in een bindend referendum.
