Op 21 mei 1995 konden de meeste Vlamingen voor de eerste keer in de geschiedenis een eigen parlement kiezen, of toch het grootste deel van de zetels daarvan. Dit was de culminatie van ruim anderhalve eeuw strijd voor meer soevereiniteit in en tegen de Belgische Staat. Symbolisch een belangrijke stap voor de emancipatiebeweging, waarvan de vijfentwintigste verjaardag zeker gevierd mag worden.
Maar het is wat ons betreft wel een verjaardag in mineur: het in wezen progressieve karakter van die emancipatiebeweging voor zelfstandigheid is meer en meer verstrikt geraakt in een institutionalistisch discours. De "Belgische ziekte" van particratie, vriendjespolitiek en bureaucratisering ging over op het Vlaamse niveau en het vraagstuk van reële volkssoevereiniteit moest wijken voor een simplistisch discours over het verschuiven van bestaande bevoegdheden. Het uitbouwen van Vlaamse instellingen, op zich allicht een noodzakelijke stap, werd een doel op zich zonder een ernstig debat over hoe we onze democratie willen organiseren. De Vlaamse "staat in wording" opereert netjes binnen de krijtlijnen van het door het Belgische en Europese niveau toegestane, en voor zover de Vlaamse regeringen al zouden willen afwijken van dat toegestane is het juist om de soevereiniteit van het Vlaamse volk nog verder te ondermijnen: nog méér privatiseringen, méér liberaliseringen en méér globalisering. Het democratische instrument dat de Vlamingen 25 jaar geleden in handen kregen is ondertussen een kloon van het Belgische parlement geworden, minus dan de Franstalige partijen. Voor een aanzienlijk deel van de geïnstitutionaliseerde Vlaamse Beweging lijkt dat laatste ook voldoende te zijn, aangezien "de Franstaligen" voor hen synoniem zijn voor "de socialisten" en zoals we weten is een regering zonder socialisten al "een staatshervorming op zich"...
Vandaag zien we de terugslag van deze "verbelgisering" van de Vlaamse politiek. Stemmen om al dat "communautair gedoe" weer af te schaffen en terug te keren naar een unitaire Belgische staat klinken na elke crisissituatie steeds luider. Die tegenbeweging is ook begrijpelijk: wanneer de nood het hoogst is ziet men de Belgische staatsstructuren weer falen en het politieke ruziemaken geeft het beeld van communautaire verdeeldheid die natuurlijk gemakkelijk in de schoenen van de boze, stoute separatisten kan geschoven worden. Met de coronacrisis zien we het weer: het naïeve geloof dat alles beter zou functioneren moesten al de bevoegdheden weer bij de federale regering liggen (alsof de regering-Wilmès het zo fantastisch doet). Nog los van het ongelofelijke democratische deficit van een regering die in geen enkel deel van de Belgische staat een meerderheid heeft, is er natuurlijk geen enkel zinnig argument om aan te nemen dat een Belgische regering het beter zou doen dan een Vlaamse of Waalse.
Helaas moeten we ook durven zeggen dat er geen reden is om aan te nemen dat die Belgische het zo veel sléchter zou doen dan de Vlaamse. Juist omdat dat Vlaamse bestuursniveau meer en meer een kopie van het Belgische is aan het worden. Het Vlaamse niveau volgt dezelfde doctrines van sociale afbraak en marktfetisjisme als het Belgische, alleen misschien nog iets opener.
Hoe dit allemaal is kunnen gebeuren vergt uiteraard een heel onderzoek op zich, maar op deze symbolische verjaardag willen we vooruitkijken. De almacht van traditionele partijen (waar we meer en meer de N-VA bij moeten rekenen) moet worden gebroken ten voordele van meer basisdemocratie en inspraak van de burger, zodat het Vlaams parlement weer een positieve invulling kan krijgen, gericht op méér soevereiniteit, in plaats van verdere uitverkoop van Vlaanderen. Opnieuw "meer België" is géén optie, de Belgische ziekte moet er juist verder uitgestampt worden. Maar alle praat rond confederalisme en andere staatshervormingen slaan volledig de bal mis als ze niet uitgaan van een diepgaand debat over hoe Vlaanderen er zou moeten uit zien. We hebben helemaal geen nood aan een Vlaanderen dat de speelbal van multinationals wordt, we willen een Vlaanderen in handen van de inwoners.
