Men kon er niet naast kijken. De media zagen het einde van de wereld bijna aankomen: het inmiddels wereldwijd beruchte 'rating-bureau' S&P heeft de VS 'gedegradeerd' van een AAA naar een AA+-rating. Onmiddellijk zakten alle beurzen wereldwijd in elkaar. Op zich wel merkwaardig, want eigenlijk veranderde de keuring van 'excellent' naar 'heel goed'. Waarom dan die paniek, wat is er eigenlijk echt gaande?
Een AA+-rating krijgen is in de huidige omstandigheden eigenlijk nog wonderbaarlijk goed want het financieel systeem is een grote luchtbel en het staat zo goed als vast dat de VS hun enorme schuldenberg nooit afbetaald zal krijgen. De Amerikaanse banksector staat voor een gigantisch probleem met een nog steeds imploderende vastgoedsector en een economie die eigenlijk niet meer groeit behalve dan dankzij grote staatssubsidies aan diezelfde banksector en aan de militaire industrie. Eigenlijk zouden de VS een veel lagere rating moeten krijgen, maar de grote bureau's S&P en Moody's zijn nu eenmaal zelf van Amerikaanse origine. Dat ze nu al vier jaar lang de VS op een AAA-keuring hielden is op zich een bewijs dat ze bijzonder partijdig zijn.
De voornaamste reden waarom de VS nu toch een puntje zakken is omdat “Wall Street” via die ratingbureaus druk wil zetten op de regering van Obama om snel zware besparingen door te voeren in al de sociale voorzieningen, zodat er meer geld vrijkomt om naar de 'noodlijdende' banken te versluizen (grote financiele instellingen als Bank of America, JPM en de eerder al 'geredde' Fannie Mae en Freddie Mac vragen inmiddels weer nieuwe 'bailouts'). De ratingbureau's worden op politiek vlak vandaag bijgestaan door de beruchte Tea Partybeweging.
Het lijkt merkwaardig dat de VS degraderen van 'uitstekend' naar 'heel goed' zo'n paniek kan teweeg brengen op de financiele markten. Dat heeft niet zozeer te maken met de reële economie maar met psychologische reacties op een virtuele economie. Die markten zijn vandaag niet meer gebaseerd op een reele economie waar goederen en diensten worden geproduceerd op basis van vraag en aanbod. Ze zijn quasi volledig gebaseerd op een complex stelsel van goksystemen waarbij in veelvoud zaken worden verhandeld die niet bestaan (zo wordt er bijvoorbeeld op papier tot honderd keer meer goud en zilver verhandeld dan er fysiek bestaat in de wereld). De Griekse crisis kwam ook uit dit mechanisme voort: de markt van de zogenaamde derivaten op schulden is vele malen groter dan de schulden zelf. Wat betekent dat als er ergens een schuld niet betaalddreigt te worden, een veelvoud aan afgeleide schulden mee in rook dreigt op te gaan. Speculatie is tegenwoordig een andere vorm van deze virtuele economie: er wordt gegokt op de mogelijke prijzen die een product in de toekomst zal hebben en daardoor worden de reele prijzen mee onder druk gezet. Vooral armere landen worden zo op virtuele wijze in een echte hongersnood geduwd. In zo'n luchtbelleneconomie is een kleine reden tot ongerustheid meteen een reden tot grote paniek op de beurzen*.
Economische analisten allerhande worden nu in de media opgetrommeld om tekst en uitleg te geven bij deze crisis. Bijna allemaal stellen ze dat meer besparen de oplossing is voor die crisis (men noemt dat dan 'krachtdadig beleid' of 'een sterker Europa'). Haast geen enkele durft het aan vragen te stellen bij die virtuele economie op zich, die in haar geheel is gebaseerd op een immer groeiende schuldenberg. Besparen heeft geen enkele zin, het is een druppel op een hete plaat. De reele economie is immers nu al slechts een fractie van die virtuele economie. De enige plaats waar werkelijk bespaard zou moeten worden, namelijk op 'de financiele markt', die blijft volledig . Enkele landen durven het inmiddels wel aan om kritische vragen te stellen bij de ratingbureaus, maar ook dat is uiteindelijk maar een symptoombestrijding.
Men zou het huidige financiele systeem in z'n geheel eigenlijk een DDD-rating kunnen geven, de laagste 'rating' die de ratingbureaus verstrekken, namelijk het bankroet. Wat ons betreft zou men er zelfs een geheel nieuwe rating voor in het leven kunnen roepen: de ZZZ-rating. Wat dat dan zou betekenen, daar kan de lezer wellicht zelf iets bij verzinnen...
* Dat deze virtuele economie is kunnen ontstaan valt voor een groot deel te verklaren door de vlucht van kapitaal in economische sectoren waar de winstvoet nog hoog is, in tegenstelling tot de meeste sectoren van de reele economie waar de concurrentieslag een onontkoombare tendens tot daling van de winstvoet veroorzaakt. Daarnaast werden decennia lang overheidsschulden en stimulering van prive-schulden (krediet) aangewend om de overproductiecrisis te sussen zonder dat de 'werkgevers' geld moeten verspillen aan lonen en belastingen.
